Ze saněrowanjom uranowych hórniskich nakładow w Sakskej a Durinskej su so mnohe twary kaž spěchowanske wěže a šachtowe připrawy z wobraza krajiny zhubili. Hinak w Hartensteinje juhowuchodnje Šwikawy: Tu saha spěchowanske róšty z wocla dźensa hišće 50 metrow do wysokosće hromadźe z historiskim šachtowym twarjenjom a mašinotwarskim domom. Z wustajeńcu wotewrja so wot 1. meje durje do dźěla připrawy a techniki něhdy. Informuje so wo wšědnym dźěłowym dnju, swětopolitiskim konteksće uranoweho hórnistwa w NDR, jeho sćěhach za čłowjeka a wobswět kaž tež wo saněrowanju poćeženjow wot zjednoćenja.
Něhdy najhłubši podkopk Europy
Schacht 371 bu 1. meje 1959 jako «Młodźinski šacht 1. meje» do produkcije wzaty. Z hłubokosću hač do 2.000 metrow płaćeše po podaćach něhdy jako najhłubši podkopk Europy. Wjace hač 3.000 ludźi dźěłaše tu sčasami, spěchowachu hač do přistajenja 1991 wjace hač 80.000 tonow urana. Dźensa liči připrawa jako swědčenje uranoweho hórnistwa k Unesco-swětowe herbstwo Montanregion Rudne horiny/Krušnohoří.
Pokazuja so w nowej přehladce nimo historiskeje techniki z generatorami a spěchowanskej mašinu eksponaty kaž točenske jadra, wuhotowanje a dźěłowe srědki hórnikow, Ale tež Horate podkopki, kiž je za toho Přećah na 750-lětny swjedźeń z Berlina 1987 stworjeny. Nimo toho podawaja historiske fota a filmowe nahrawanja kaž tež rozprawy wo časowych swědkach dohlad do něhdyšeho dźěłoweho dnja. Při tym dźe tež wo ćežke strowotniske sćěhi za hórnikow a enormne škodowanja wobswěta, kotrež uranowe hórnistwo w regionje zawostaji a kotrež hač do kónca 2024 ke kóštam něhdźe 7,3 miliardow eurow wjedźechu.
Wustajeńca měri so tež na ludźi, kotřiž dotal mało wo tutym kapitlu němskich stawiznow wědźa - předewšěm młódše generacije, rozłožuje Julia Dünkel, jednaćelka Wismut załožby. Zdobom měła dočasny słód na přichodnu prezentaciju Wismut-herbstwa dać.
Dočasne słody na přichodne prezentacije Wismutoweho herbstwa
Přetož mjeztym zo je Gros altlastow mjeztym saněrowany, sunu so přiběrajcy druhe materielne a imaterielne zawostajenstwa tutoho časa do fokusa. K tomu słušeja wobšěrne akty, geologiske archiwalije hromadźe z zběrku mineralijow, tradiciju hórnikow, w tutym času nastate wuměłske twórby kaž tež dopomnjenki časowych swědkow. Tele herbstwo nadźěłać a pěstować je nadawk załožby. Wone ma so přichodnje w Hartensteinje a w durinskim Ronneburgu prezentować.
Eröffnet wird wustajeńca «No Secret» dnja 1. meje na róčnicy šachta 371. Za wopytowarjow je hač do inkluziwnje oktobra stajnje prěni kónc tydźenja wob měsac wotewrjena kaž tež na dnju wotewrjeneho pomnika (14. septembra). Paralelnje k tomu pokazuja so tuchwilu w historiskej bałmowej předźerni w Šwikawje pod titulom «Pytarjo słónca» wjace hač 200 wuměłskich twórbow zběrki Wismuta - najwobšěrnišeje wuměłstwoweje zběrki NDRskeho předewzaća.
Copyright 2025, dpa (www.dpa.de). Wšitke prawa wobchować
