Wulka Munch-přehladka w Kamjenicy - mólba nawróći so

Narodny wuměłc Edvard Munch bě wažny pućrubar moderny. Něhdy wjedźeše jeho žiwjenski puć tež do Kamjenicy. Tohodla wěnuja jemu tamniše wuměłstwowe zběrki nětko wulku wustajeńcu pod titulom «Strach». Nimo nimale 100 dźěłow Muncha samych su kuratorki wjele dźěłow druhich wuměłcow kaž Andy Warhol, Neo Rauch, Georga Baselitza a Karla Schmidta-Rottluffa hromadźe znosyli. Nimo toho wróći so mólba Muncha prěni raz po nimale 90 lětach do města. 

Strach a samotnosć, chorosć, lubosć a smjerć su temy, kotrež so přez Munchowu wobšěrnu twórbu ćahnu. Tute temy su uniwerselne a činjachu jeho dźěła hač do dźensnišeho aktualne, wuzběhny generalna direktorka wuměłstwowych zběrkow Kamjenica, Florenc Thurmes. W mnohim nastupanju je swój čas technisce a wobsahowje nowe puće kročił a by charakteristisce za slědowace generacije wuměłcow był. 

Andy Warhol přima Munchowy «Schrei» na

Munchowy swětosławny křinjowy motiw so w Kamjeničanskej wustajeńcy jako litografija z lěta 1895 pokazuje. Stupi do dialoga z Andy Warhols «The Scream (After Munch)» wot 1984. Jako počesćenje Muncha bě Warhol litografiju narysował a z barbnymi polemi w čornej, žołtej, zelenej, pinku a módrym zasadźił. Tež wuměłc Osmar Osten je so z «wukřikom» na swoje cyle swójske wašnje rozestajał, kaž wustajeńca pokazuje. 

Tak staja so dźěła Munchow přeco zaso do zwiska k twórbam druhich wuměłcow. Jeho samoportret etwa, kotryž jeho před čornym pozadkom pokazuje, na prěnim městnje kosćata ruka jako znamjo zachodnosće, wisa nimo widejoweho dźěła Mariny Abramović. W njej je ze złotej masku widźeć, kotraž poněčim padnje. Irena Böschs «Bangende» pokazuje nahu žonu doprědka křiwjena na hockeru - wustajena a zranliwa. Tež Michael Morgner, kotryž so přeco zaso z temami kaž smjerć, ćerpjenje a nazhonjenja přesłapjenja rozestaja, je zastupjeny. 

Mólby nawróći so po nimale 90 lětach wróćo

w Kamjenicy bu Munch hižo za čas žiwjenja wjacore razy z wustajeńcami hódnoćeny. Na to so tohorunja dopomina, na přikład z plakatom retrospektiwa 1929. Na to wotćišćana je mólba «Dwaj čłowjekaj. Samotni». 1937 dyrbješe so mjez nacionalsocialistami zaso předać. Z aktualnej wustajeńcu so nawróći, hdyž tež jenož nachwilnje. Po nimale 90 lětach je prěni raz zaso w Němskej a Kamjenicy widźeć, wuzběhny Thurmes. Pokaza žonu a muža při sewjernym přibrjohu na morjo hladajo. Mjez woběmaj njeknježi jenož rumnostnje distanca, ale tež emocionalnje. 

Munch sam bě 1905 na přeprošenje tekstilneho předewzaćela někotre tydźenje w Kamjenicy. W tutym času nastachu wjacore mólby a rysowanki, z kotrychž staj dwaj we wustajeńcy widźeć: portret Herberta Esche a krajinowy wobraz «Pohlad na Kamjenicu».

Wustajeńca je wjeršk w kulturnym stolicu

Kamjenica je lětsa hromadźe ze słowjenskim Novu Goricu při hranicy k Italskej kulturnej stolicy Europy. Munchowa wustajeńca «Strach» płaći jako jedyn z wjerškow w programje. Wona je wot 10. awgusta do 2. nowembra we wuměłstwowych zběrkach při Dźiwadłowym naměsće widźeć. Paralelnje k tomu je mnoho zarjadowanjow kaž filmowych předstajenjow, přednoškow, čitanjow, wodźenjow a dźěłarničkow - na přikład k temje «Rjejenje - ale prawje!».