Sakska swjeći swoje młyny

Wobhladanja, wustajeńcy a stare rjemjesło: 9. junija wotewrja mnohe młyny w Sakskej za wopytowarjow a wjerća křidła a wódne kolesa. Cyłozwjazkowe wotewrjenje Němskeho dnja młynow swjeća so lětsa w sewjerosakskej kupjeli Dźěwin z ekumeniskej Božej słužbu. Hosćo móža sej wětrnik na buk a Horni młyn wobhladać - Horni młyn jako historiski wódny młyn naspomni so prěni raz wokoło 1500 a płaći jako najstarši swojeho razu w regionje. Nimo livehudźby, dźiwadłowych předstajenjow su tam wšelake pokazkowe dźěłarnje z košemi, pawkami, klockami a tružawu dožiwić. 

Po cyłym Zwjazku je jich něhdźe 600 młynow, kotrež swjatkownu póndźelu swoje wrota wotewrja. Restawrowane młyny njejsu jenož z wida pomnikoškita wažne, ale bychu tež jako kulturne srjedźišćo «enormnu wažnosć za wjes», rjekny Friedrich Rohlfing, jednaćel němskeje towaršnosće za młynsku wědu a młynske nastajenje (DGM). Młyny wuhotowachu wjacore akciske dny wob lěto a z tym tež turistow přiwabichu. Paradowy přikład je za njeho něhdźe bad Düben: Restawrowany horni młyn je «wóčna pastwa prěnjeho stopnja», praji Rohlfing. 

W Sakskej je cyłkownje něhdźe 100 młynow pódla. Jedyn z nich je wětrnik na kózłach w Kotmarsdorfje we Łužicy. Něhdźe 50 tonow ćežki hober z drjewa trónuje wot 1843 na 435 metrow wysokej farskej horje nad wsu. K dnjej młynow móža wopytowarjo hač do třěšnych škow horje hić. 

«Zbožo zu» směło hesło tež w Grimmje rěkać. Mjeztym zo dawa muzej wódny młyn dohlad do wšědneho dnja młynka wokoło 1800, wabi łódźny młyn z małym hermankom kołowokoło historiskeho dotwara. Zo by so tež hišće Paltrockowy młyn docpěł, jězdźi hodźinsce drobny ćah Schlendrian.

Prěni raz Schmidt-Rottluff-młyn při tym

prěni raz wot saněrowanja a znowawotewrjenja pomnikoškitneho bydlenskeho młyna Schmidt-Rottluff w Kamjenicy wobdźěli so spěchowanske towarstwo na Němskim dnju młynow. «Hladamy z napjatosću na swjatki, přetož hdyž mamy zbožo, potom wróći so historiski motor, kotryž ma wjace hač 100 lět na Rakojdach, sčasom swjatki do młyna wróćo», tak rěčnica Brigitte Pfüller. Tutón bě po znowawotewrjenju młyna w decembru 2024 wupadnył. Młyn Schmidt-Rottluff w Kamjenicy dopomina na molerja a «Brücke»-sobuzałožerja Karla Schmidta-Rottluffa, kotrehož nan sej tu swoje pjenjezy jako młynk zasłužeše. 

Swjatkowne pućowanje po Sakskej Šwicy hodźi so z wopytom Neumannec młyna w Kirnitzschtalu zwjazać. Na jeje městnje je hižo w 14. lětstotku mały rězadło stał. Dźensniši młyn je pomnik, hosćenc a hospoda zdobom. Wopytowarjo móža restawrowane drjewotočerstwo k zhotowjenju papjery w akciji dožiwić. 

«Historiske młyny sakskich wsow postajeja naše wjesne kónčiny a maja předewšěm na kulturu zahorjenych dnjowych turistow wysoku přićahliwosć», tak kulturna ministerka Barbara Klepsch (CDU). Wot 1994 so Němski dźeń młynow kóžde lěto stajnje swjatki póndźelu wusměrja.