Chěže ze stołom w Sakskej dale rozšěrjene hač znate

přiwjazane domy su w Sakskej dale rozšěrjene hač znate. Domy płaća drje jako wosebje typiske za Hornju Łužicu. Tola tež w druhich dźělach Sakskeje buchu mjeztym z městnami swědki specielneho wašnja tykowaneho twara wotkryte, rěka wot załožby Umgebindehaus. «Waša kónčina rozšěrjenja bě něhdy wo wjele wjetša», rjekny nawoda zarjada Arnd Matthes. «Sahaše hač do Vogtlandskeje a do Lipšćanskeho ruma.»

Ekskursija k zapadosakskim kajkostnym domam startuje tutu njedźelu (25. meje) w Groitzschu južnje Lipska. Tura słuša do programa na dnju wotewrjeneho chěže ze stołom, kotryž so kóždolětnje mjezy přesahowace zarjaduje. 

Tysacy chěžow ze stołom w Hornjej Łužicy

po informacijach załožby móža so něhdźe 90 objektow na lětuši akciski dźeń wobhladać, mjez nimi jenož 45 w Pólskej. W Čěskej je hižo sobotu wjace hač 30 twarjenjow wotewrjenych. Po trochowanjach maja w Hornjej Łužicy, Sakskej Šwicy, w sewjernej Čěskej a Delnjej Šleskej hišće cyłkownje něhdźe 19.000 chěžow k přewjazanju eksistować. Typiske za tute twary je konstrukcija z drjewjanych wobłukow, kiž njese horni poschod a třěchu. Tuka so, zo buchu słowjanske blokowe wašnje a němski tykowany twar za to něhdy zwjazane. 

Ličba chěžow ze stołom na wuchodźe Sakskeje čisłuje Matthes na něhdźe 7.500. Něhdźe 6.000 z nich by pod pomnikoškitom stała. Jara husty wobstatk twarjenjow tuteje wosebiteje twarskeje družiny pokazachu městna kaž Obercunnersdorf abo Wulki Šunow (wobaj wokrjes Zhorjelc). Přez twarske slědźenje bychu so w poslednich lětach nowe a překwapjace dopóznaća wudali, runje štož starobu domow nastupa. «Je wjace chěžow ze 17. lětstotka hač dotal přiwzatych», praji Matthes. 

Nowe žiwjenje za stare murje

někotři su potajkim samo jasnje starše hač 400 lět. Na 1547 něhdźe so nastaće domu datěruje, kotryž steješe w Eckardtsbergu pola Žitawy. Swědomiće wottwarjeny a tuchwilu składowany, ma so nimo sydlišća załožby w Nowych Jěžercach znowa natwarić. Na wužiwanskim koncepće so dźěła.

«Smy wjeseli přez kóždy wuchowany objekt», wujasni Matthes. We Wjelećinje so runje chěža ze stołom z 18. lětstotka ke kulturnemu a zetkawanskemu centrumej wutwari. Tež turistska informacija města ma w nim přichodnje swój domicil dóstać. Twarjenje při wožiwjenym křižowanišću we wjesnym centrumje je dołho prózdne stało. Priwatny inwestor njeby so za to namakał. Scyła wostachu wosyroćene objekty při hłownych dróhach zwjetša «Ladenhüter». 

Wysoke saněrowanske kóšty

15 tykowanych domow, mjez nimi objekt w Vogtlandskej, su tuchwilu w bursy swojeje imobilijoweje bursy ličene. Wězo wostachu naprašowanja hižo dlěši čas. «To so wokomiknje ničo njehiba», wobžarowaše nawoda zarjada. Mnozy bychu rady něšto kupowali, tola saněrowanske kóšty su eksploděrowali, štož zajimcow prosće wottraši. 

Wot swojeho załoženja 2004 je załožba 168 próstwam wo spěchowanje za reparatury a restawratoriske dźěła při chěžach zwjazała. Dwaj do tři objekty wob lěto profitowachu po Matthesu. Wunoški we wysokosći stajnje 2.000 do 3.000 eurow pochadźachu potajkim z danjowych wunoškow załožby.