Tula sakska nochcedźa ze swojim specielnym dialektom dlěje hač njeplech naroda stać. W nowym filmowym rjedźe imagoweje kampanje «Tak dźe saksce» dźe fenomenej nětko rěčespytnje. Při třidźělnej seriji «Stawizny sakskeho» bjerje stawiznar André Thieme, jednaćel twjerdźizny Königstein, přihladowarjow sobu na pućowanje do stawiznow sakskeho dialekta.
Sakšćina je poměrnje młody dialekt
«Sakšćina je poměrnje młody dialekt, kiž je so hakle wot 12. lětstotka wutworił. W tutym času walachu so sydlerki a sydlerjo z cyłeje Europy do Mišnjanskeje marce – dźensnišeje Sakskeje – a přinjesechu swójske dialekty sobu. Tutu koliziju dialektow wjedźeše skónčnje k nastaću nowych narěčow», rozłoži stawiznar.
«Centralny kapitl filmoweho rjadu wěnuje so rěčnowukročacym wliwam Wettinow, kotrež su jako markhrabja Mišna a pozdźišo jako kurwjerchojo Sakskeje jednotnišu zarjadnisku rěč wuwili: tak mjenowana 'Mišnjanska kencliska němčina'», zdźěli Sakska statna kenclija. Tuta spisowna rěč je z Martinom Lutherowym přełožkom biblije swój puć do cyłeho mócnarstwa namakała a wysokoněmčinu trajnje formowała.
Sakski dialekt bu pozdźišo přiběracy objekt směcha
pak filmowy rjad tež, kak bu to Sakski pozdźišo k wobsměšowanej a hanjenemu dialektej. «Ze postupom Pruskeje we 18. lětstotku zhubi Sakska rěčnje na wliw, Berlinska rěčna warieta sadźi nowy standard», tak Thieme. Bórze je so saksce jako prowincielnje gotował, w 19. lětstotku je so samo ze směchom a symbolom Špikałskeje Sakskeje stał. W NS-času a pozdźišo w NDR stej so image dale pohubjeńšiłoj.
Imagewechsel pokazuje so tež na
přewrót w NDR njemóžeše stratu imaga zadźeržeć. Hač do dźensnišeho bychu w medijach klišeje reprodukowali, rěkaše. Nowše naprašowanja kaž te Towaršnosće za němsku rěč z lěta 2023 pak bychu poněčimnu změnu imana wukładowali. Potajkim začuwa dźeń a mjenje Němcow to Sakske hač njesympatiske. Wosebje młodźi ludźo bychu zaso časćišo dialekt byli. K tomu bychu tež «Dialektfluencer» w socialnych medijach přinošowali.
Hižo loni bě sakske knježerstwo wujasniło, zo njeje tudyši dialekt dlěje přičina za směch a honače. Pod hesłom «Sächsisch für alle!» chce swobodny stat tohodla na žortne wašnje diwersne narěče ludnosće w kampani předstajić a z tym zdobom wabjenje za zwjazkowy kraj činić.
Sakska chce swój dialekt přichodnje sebjewědomje swjećić
«Z nowej akciju chcemy naš dialekt swjećić. Wšako je tón kruch sakskeje identity a woznamjenja domiznu, hordosć, dowěrliwosć a mnohotnosć», rozłoži ministerski prezident Michael Kretschmer (CDU). Po jeho měnjenju njeje scyła «jedyn» sakski dialekt. Tak wšelakore kaž regiony su tež narěče. «Štož pak nas wšitkich zwjazuje: Lubujemy naš dialekt. Nosymy jeho we wutrobje a sebjewědomje na jazyku.»
Prěni dźěl «Stawiznow Sakskeho» wusyła so wot tutoho tydźenja na kanalach socialnych medijow wot «So geht sächsisch», twjerdźizna Königstein kaž tež pola Sakskeje telewizije. 10. a 14. nowembra sćěhuje wozjewjenje dźěla 2 a 3 na YouTube, Facebook a Website.
Copyright 2025, dpa (www.dpa.de). Wšitke prawa wobchować
