Trotz wšěch prócowanjow su jěže w Sakskej dale wohrožene a jich populacija po wobkedźbowanju zarjadow a přirodoškitarjow lěta dołho woteběra. Čisłujeć wuwiće njemóže. «Ludowe ličenje" njeje pola jěža a tež z nowšeho časa žane zaměrne zapiski», praji rěčnica krajneho zarjada za wobswět, ratarstwo a geologiju (LfULG). Jěže su přezcyłnje rozšěrjene «wot nižinow hač do wysokich połoženjow Rudnych horinow», hustota populacije wot 0,5 zwěrjatow na hektar kaž kónc 1980tych lět pak «skerje rědka stała».
Po LfULG preferuja jěže zwjetša zahrody, žiwe płoty, kerčiny a zelenišća sydlišćow. Tam budu za nich přeco strašniše přez wobchad, wobswětowe jědy a lózyske njepřećele kaž šwinc, lišku, šupa a šubuta - a mjenje cyroby kaž wudźenki abo šlinki. Połoženje je so přez suche lěta dale pohubjeńšiło. Nimo toho deciměrowane zazyglowanje pódy abo zasadźenje insekticidow abo šlinkowych zorna małostrukturowane přirodźe bliske kónčiny, kotrež skića cofnjenske rumnosće.
Jěže w Sakskej a Němskej jako wohroženy zastopnjowany
Přiwšěm je europski jěž w aktualnej Čerwjenej lisćinje Sakskeje wot 2015 jako «njewohroženy» zastopnjowany, w Zwjazku we wobłuku předwarnowanja. Swětowa přirodoškitna unija IUCN mjeztym widźi jeho wot 2024 prěni raz jako «potencielnje wohrožena», pokazka na spady 30 procentow a wjace. «Najskerje wobsteji potrjeba aktualizowanja», praji rěčnica LfULG.
We wokrjesu Lipsk dźěše wobstatk wot 1994 wo něhdźe 80 procentow wróćo, rjekny Sven Möhring wot Přirodoškitneho zwjazka Sakska (Nabu). Wosebje we wobłuku wsow bychu so přejězdźene jěže namakali. Štyrinohače z kosmačkowym šatom so tam husto při dźěle w zahrodźe přewidźa, hač k zemi sahace płoty a kromy chódnika su zadźěwki - kaž «Zahrody hrózby z wjele kamjenjemi a šotra a přemyslowachu golfowy trawnik».
Mnohe zežiwjene a zranjene zwěrjata pola jěžikoweje pomocy
«Połoženje je katastrofalne», rozprawješe Karina Görner wot jěžikoweje pomocy Radebeul. «Mějachmy wjele jěžow, kotrež z parazitami połnje ze zymskeho spara wotućichu, stare zwěrjata a přez trawnik abo narowny grat zrani abo z kusnjenjemi.» Wot spočatka lěta su wjace hač 200 jěžow wotedali, zdźěla podwažne. «Hdyž namakaš jěža, kotryž leži dźeń w słóncu, potom zakročić a zawěsćić», praji Görner. «To je alarmowy signal - chibazo so myli.»
Jěže lubuja zelowu wegetaciju kerčinow a žiwych płotow z domjacych kerkow a trajnych zelow, kompostowych, lisćowych a astowych hromadow, dźiwich róžkow, mnohostronskich łukow a ćernitych kerkow kaž dźiwje róže a šlewjerjow. Tuž měli wobsedźerjo zahrodkow a ležownosćow wot meje hač do awgusta łopjenowe, hałuzy a kompostowe hromady po móžnosći na pokoj wostajić, barjery kaž wodowe basenki, swětłowe škody abo murje z přechodami při zemi «złahodnić» a so rostlinoškitnych srědkow wzdać, praji rěčnica LfULG.
Nabu žada sej syčoroboterowy zakaz
Nabu doporuča łuku, kotraž so jenož dwójce wob lěto posyče kaž tež «njeporjadk» w zahrodźe a ležownosći, zo by zwěrjatkam pomhała. A komuny móhli nócne «wulěty» syčoroboterow zadźeržeć a jěže wumóžić. «Köln a Lipsk stej to činiłoj, to měło poprawom po cyłej Němskej jako módra přestawka słužić», praji Möhring. Njech je «pjeć do dwanaćich» za to.
W Lipsku bu 2024 něhdźe 400 jěžow přez zahrodne mašiny zranjenych a něhdźe 35 do 40 morjenych. Dokelž so zranjene jěže regularnje zalězu a so njenamakaja abo nježeru, wuchadźa město wot jasnje wyšeje ćěmnocyfry. Tež w Drježdźanach płaći tuchwilu zakaz póćmje po zahrodźe jězdźacych nastrojow. Jěže budźe strategija zwjezenja při straše k zahubjenju. «Kałačiki nješkitaja před so nimale bjezwótřiko bližacymi roboterami.»
Copyright 2025, dpa (www.dpa.de). Wšitke prawa wobchować
